Feldmarszałek von Hindenburg w Lubaniu
Feldmarszałek von Hindenburg w Lubaniu. Jesienią 1928 r. w okolicach Lubania odbyły się wielkie manewry Reichswehry. Ranga tych manewrów była tak wielka, że wizytował je najwyższy zwierzchnik sił zbrojnych ówczesnych Niemiec (Republiki Weimarskiej) – prezydent Paul von Hindenburg. W zbiorach Klausa Christiana Kaspera zachowała się nawet fotografia ukazująca przejazd przez nasze miasto w dniu 24.09.1928 r. samego feldmarszałka.
Na unikatowej fotografii widzimy tłumy Lubanian witających entuzjastycznie prezydenta jadącego ulicą Bankową w otwartej, luksusowej limuzynie (fot. 1). Manewry wojskowe, które odbyły się w dniach 21-26 września 1928 r. pomiędzy Nysą Łużycką a Kwisą, na terenie powiatów lubańskiego i zgorzeleckiego były największe w historii istnienia Reichswery (zawodowej armii niemieckiej utworzonej po I wojnie światowej na mocy postanowień traktatu wersalskiego, ograniczonej do 100 tyś. żołnierzy). Wcześniej podobne ćwiczenia wojskowe, jednak o mniejszym zasięgu, odbyły się w roku 1925 w Turyngii, a w 1926 r. w Badenii-Wirtembergii. W manewrach 1928 r. uczestniczyły: 4. dywizja piechoty z garnizonów środkowych Niemiec, 2. dywizja kawalerii, wzmocniona przez część oddziałów 1. dywizji kawalerii ze wschodnich Niemiec, oraz jednostka zmechanizowana z Jeleniej Góry, razem ponad 30 tyś. żołnierzy. Piechota, uczestnicząca w manewrach, mająca bronić wyznaczonych rubieży, otrzymała kryptonim „niebiescy”, natomiast atakująca kawaleria – „czerwoni”. Podczas ćwiczeń nie użyto ciężkiej artylerii i czołgów.
Ich rolę pełniły, wypożyczone od osób prywatnych samochody, które okryto atrapami pancerza. W pierwszym dniu manewrów – 21 września – kawaleria sforsowała nad ranem Kwisę w okolicach dworu w Łagowie pod Nawojowem Śląskim. 1. batalion piechoty został przerzucony samochodami przez las koło Henrykowa i zajął pozycje obronne pod Pisarzowicami. W drugim dniu manewrów ćwiczyły wszystkie jednostki 4. dywizji piechoty w okolicach Pisarzowic, Nowej Karczmy, Wyręby i Trójcy.
Trzeci dzień manewrów – 23 września (niedziela) był wolny od ćwiczeń. Tego dnia przybył do Zgorzelca prezydent Paul von Hindenburg, gdzie powitały go entuzjastycznie tłumy mieszkańców. Następnie udał się do swojej kwatery w pałacu Joachimstein w Radomierzycach. W poniedziałek 24 września prezydent obserwował atak kawalerii na 4. dywizję piechoty, broniącej rubieży Przesieczany -Wyręba – Nowa Karczma.
Przy drodze do Zgorzelca w okolicach Domu Strzeleckiego w Lubaniu rozlokował się batalion zmotoryzowany z Jeleniej Góry (fot. 2). Celem ataku było odrzucenie przeciwnika na zachód. Piechota otrzymała zadanie osiągnięcia po przegrupowaniu linii Włosień-Leśna. Jej marsz został jednak zablokowany przez kawalerię uderzającą od strony Siekierczyna i przez jednostki zmotoryzowane w Przylasku. W tym dniu Hindenburg odwiedził również Henryków, w którym dzień wcześniej odsłonięto pamiątkowy obelisk upamiętniający zwycięstwo Prusaków nad Sasami w roku 1745. Po południu prezydent udał się do swojej kwatery w Radomierzycach, przejeżdżając przez Lubań, Zarębę, Włosień i Sulików. We wtorek 25 września Hindenburg przybył do Siekierczyna. Na pobliskim wzniesieniu nr 226 na zachód od wsi ulokowane zostało stanowisko obserwacyjne.
Stąd feldmarszałek w towarzystwie generałów H. Seeckta i W. Heya obserwował ćwiczenia swojego wojska (fot. 3 i 4). Miejsce to upamiętnione zostało przez dawnych mieszkańców Siekierczyna polnym głazem z wyrytym napisem: „Höhe 226 Mannöver 1928, stand Hindenburg”(„Wysokość 226, manewry 1928, stanowisko Hindenburg”). Głaz ten zachował się do dziś w bardzo dobrym stanie (fot. 5). Wieczorem 25 września, jak ustalił p. Andrzej Kuźniar z Siekierczyna, w gospodzie z. „Prinz Regent” (dziś Dom Weselny „Pod Kasztanem”) odbył się raut oficerski z udziałem Hindenburga (fot. 5). Na zakończenie manewrów Reichswehry w dniu 26 września odbyła się w Żarkach koło Zgorzelca wielka parada wojsk biorących udział w manewrach, którą obserwowały dziesiątki tysięcy widzów. W 1932 r. władze Lubania nadały prezydentowi von Hindenburg tytuł honorowego obywatela naszego miasta.
Oprac. Janusz Kulczycki
Patrz również: A. Kuźniar, A. Szpak, „Prezydent Niemiec w Siekierczynie”, Gazetka Siekierczyńska nr 4, 2011.
„1928 rok – lwóweckie gimnazjum otrzymało imię Paula Hindenburga” – Leoriana czyli Kalendarium Lwówka Śląskiego i jego okolic, Eugeniusz Braniewski, Lwówek Śląski 2007 r.