Projekt Boberhaus

Projekt Boberhaus II

Myśl Europejska w XXI wieku

Europäisches Denken im 21. Jahrhundert

Stowarzyszenie LTR Lwówek Śląski i miejskie stowarzyszenie partnerskie Heidenau e.V. dobrowolnie i z własnych środków finansowych zrealizowały w latach
2017-2020 projekt czterech tablic pamiątkowych Boberhaus (Projekt Boberhaus / Dom nad Bobrem). Nasza dalsza współpraca wciąż będzie się opierać na realizacji idei odtworzenia Boberhausu, jako Europejskiego Centrum Kultury, Edukacji i Historii. Koncepcja treści musi być połączona z europejską ideą XXI wieku przy jednoczesnym zachowaniu istotnych elementów oryginalnej idei Boberhausu.
Die LTR-Verein Lwówek Śląski und die Stadtepartnerschaft Verein Heidenau e.V. haben zwischen 2017 und 2020 auf freiwilliger Basis ein Projekt mit Gedenktafeln für das Boberhaus durchgeführt (Projekt Boberhaus / Dom nad Bobrem). Unsere weitere Zusammenarbeit ist die Idee, eine Stelle wie das Boberhaus, ein Europäisches Kulturzentrum, Bildung und Geschichte, neu zu schaffen. Das inhaltliche Konzept muss mit dem europäischen Gedanken des 21. Jahrhunderts unter Beibehaltung der Bestandteile des ursprünglichen Boberhauses aktualisiert werden.

Czy chciałbyś nas wesprzeć darowizną?   Sie wollen uns mit einer Spende unterstützen?

Konto darowizny/ Spendenkonto:                                 

• LTR Lwówek Śląski
• IBAN: PL53 1090 1939 0000 0001 4500 7069
• BIC: SCFBPLPWXXX
• Verwendung: Boberhaus II
•  

Wir danken Ihnen herzlich!

Dziękuję Ci bardzo!

          Diorama Boberhaus i dom ogrodnika                    Dzisiaj, Ruina Boberhaus i pozostałości tarasu 
          wykonał: Rainer Dierchen                                        oraz  część piwnic.

                                                                                                  Heute. Ruine von Boberhaus

Projekt Boberhaus / Dom nad Bobrem

,,Dom nad Bobrem’’, który powstał przy współpracy miast partnerskich, Lwówka Śląskiego i Heidenau oraz osób prywatnych zarówno ze strony polskiej jak i niemieckiej, które były powiązane z historią tego budynku.
,,Boberhaus Projekt ” das wurde gemacht, in Zusammenarbeit mit den Partnerstädten: Lwówek Śląski und Heidenau und Privatpersonen, sowohl polnische und deutsche, die mit der Geschichte dieses Gebäudes verbunden waren.

  

        

 

          Boberhaus…  Boberhaus…  Boberhaus…  Boberhaus…  Boberhaus…  Boberhaus…  Boberhaus…   Boberhaus

W sierpniu 1909 r. Hans Poelzig otrzymał od Maxa i Elizabeth Zwirnerów zlecenie wybudowania dla nich domu, który jednocześnie miał służyć, jako pensjonat dla chłopców. Dom powstał na zakupionej przez Zwirnerów działce, położonej na stoku wzniesienia, powyżej linii kolejowej Lwówek Śląski – Jelenia Góra. Hans Poelzig zaprojektował dwukondygnacyjne przyziemie, które miało pomieścić m. in. fabrykę likieru, natomiast dom mieszkalny przesunął do tyłu –  dzięki temu od strony południowej, w kierunku doliny i miasta, powstał duży taras, a wejścia do domu były usytuowane na równi z ziemią. W sumie budowla miała sześć kondygnacji. Na parterze znajdowały się pomieszczenia gospodarcze i kuchenne. Zewnętrzne schody prowadziły na pierwsze piętro do części mieszkalnej z jadalnią, pokojem gościnnym, muzycznym i biblioteką. Na wyższych kondygnacjach znajdowały się sypialnie rodziny Zwirner i wychowanków. Dom posiadał także wejście od strony wschodniej, kondygnacje połączone były wewnętrzną klatką schodową. Budynek wymurowano z cegły, a wykusze na wyższych piętrach wykonano w konstrukcji szkieletowej. Blokowy korpus budowli ochraniał nisko schodzący, sięgający I piętra dach, mający z jednej strony dwa, a z drugiej trzy rzędy okien połaciowych oraz na poziomie piętra spiżarnianego lukarny. W jednym z listów Poelzig pisał:

„Ostatni rzut pokazuje propozycje zgodne z Waszymi zastrzeżeniami. Cały dom jest zamknięty
pod szerokim dachem i myślę, że jest niezwykle wygodny i robi oryginalne wrażenie”.

 Projektując zewnętrzne elewacje Hans Poelzig nawiązał do wcześniejszych domów jednorodzinnych swego autorstwa. Architekt, podobnie jak we własnym domu, podzielił fasady ciemnymi (w kolorze ochry) polami tynku, oddzielonymi białymi pasami. Dom Zwirnerów jest ostatnim projektem Poelziga, który można uznać za realizację indywidualnej koncepcji artystycznej śląskiego wariantu „stylu rodzimego” („Heimatstil”). Hans Poelzig zaprojektował m.in. Pawilon Czterech Kopuł oraz budynek Handlowo-biurowy we Wrocławiu.

In August 1909 erhielt Hans Poelzig einen Auftrag von Max und Elizabeth Zwirner, ein Haus für sie zu bauen, das als Pension für Jungen dienen sollte. Das Haus wurde am Hang des Hügels von Zwirner gebaut, oberhalb der Eisenbahnlinie Lwówek Śląski – Jelenia Góra. Hans Poelzig entwarf einen zweigeschossigen Keller, der eine Likörfabrik beinhaltete, während sich das Wohnhaus rückwärts bewegte, so dass von Süden nach Tal und Stadt eine große Terrasse entstand und der Eingang zum Haus mit dem Boden gleichgesetzt wurde. Das Gebäude hatte sechs Stockwerke, im Erdgeschoss gab es Geschäfts- und Küchenräume, die Außentreppe führte zum ersten Stock des Wohnzimmers, Esszimmer, Wohnzimmer, Musikzimmer und Bibliothek. Die Obergeschosse bestanden aus Schlafzimmern der Familie Zwirner und Schüler. Das Haus hatte auch einen Eingang auf der Ostseite, die Fußböden waren durch eine Innentreppe verbunden, das Mauerwerk wurde gemauert und die Erker in den oberen Stockwerken wurden in einem Skelett gemacht.
Der Körper des Gebäudes wurde durch ein Flachdach geschützt, das zwei Seiten auf einer Seite hatte. drei Reihen von Fenstern und Boden Ebene Pantry Lancarni.

In einem von Poelzigs Briefen schrieb er: ,,Der letzte Schuss zeigt die Vorschläge, die Ihren Reservierungen entsprechen. Das ganze Haus ist auf einem breiten Dach geschlossen und ich finde es sehr wohl und macht einen originellen Eindruck.”

Bei der Gestaltung von Außenfassaden verwies Hans Poelzig auf seine früheren Einfamilienhäuser. Der Architekt, wie sein eigenes Haus, teilte die dunklen Fassaden (in Ocker) mit Gips, getrennt durch weiße Streifen. Das Zwirner-Haus ist das jüngste Projekt von Poelzig, das als die Verwirklichung des individuellen künstlerischen Konzepts des schlesischen Stils (,,des Heimatstils”) angesehen werden kann. Hans Poelzig hat unter anderem den Pavillon der Vier Domes und das Handels- und Bürogebäude in Breslau entworfen.

 
In August 1909, Hans Poelzig was commissioned by Max and Elizabeth Zwiner to build a house for them, which should also function as a boys’ boarding house. The house was erected on the building plot that was situated above the railway line from Lwówek Śląski to Jelenia Góra. Hans Poelzig designed a two-story ground floor, which was supposed to store a liqueur factory, however the dwelling house was moved back a bit – that is why there was a big terrace on the southern face of the building, and the entrances to the house were at the ground level. The construction had six floors all together. At the ground floor there were the utility rooms and the kitchens. The external stairs led to the dwelling part of the house, which consisted of a dining room, a guest room, a music room, and a library. At the higher floors there were the bedrooms of the boys and of the Zwiners. It also had the eastern entrance, and the floors were connected by the internal staircase. The building was made of bricks, and the bays at the higher floors were based on the frame construction. Its block construction was protected by a very low descending roof that came down to the first floor. The roof had some lucarnes at the pantry floor level, and two rows of roof windows on the one side and three on the other. In one of his letters, Poelzig wrote: „The last selection shows the design that is in accordance with your suggestions. The whole house is covered by a wide roof, and I think it is very comfortable and original”.

This construction was drown upon his previous designs. The facade is divided by dark (ochre color) sections of plaster separated by white stripes. It is his last design, and it may be considered his own artistic interpretation of the Silesian variant of „homebred style” (Heimatstil). Among others, Hans Poelzig designed The Four Domes Pavillon and Office-Trade Building in Wroclove (budynek handlowo-biurowy).

W 1910 roku znany architekt Hans Poelzig, który przebudował wcześniej lwówecki ratusz, wzniósł dla aptekarza Maxa Zwirnera sześciopiętrowy ,, Dom Fichteneck ” przy ulicy Hirschberger Strasse 10. Początkowo służył on jako pensjonat dla chłopców z lwóweckiego gimnazjum. W 1926 roku nabył  go „Śląski Związek Młodzieżowy”. W „Boberhaus” działał Narodowy Uniwersytet Ludowy, który realizował zadania głównie z zakresu edukacji i wychowania młodzieży. Odbywały się w nim krajowe i międzynarodowe spotkania młodzieży. W 1937 roku nazistowski reżim wywłaszczył „Boberhaus” i zlikwidował tę unikalną instytucję młodzieżową. Budynek był użytkowany przez Hitlerjugend, służył jako schronisko młodzieżowe, później umieszczono w nim lazaret, a następnie holenderskich robotników przymusowych. W lutym 1945 roku budynek został uszkodzony, a następnie po zakończeniu wojny rozebrany. Pozostał tylko taras i piwnice.

Im Jahr 1910 errichtete der bekannte Architekt Hans Poelzig, der zuvor das Löwenberger Rathaus umgebaut hatte, für den Apotheker Max Zwirner das sechsgeschossige „Haus Fichteneck“ an der Hirschberger Straße 10. Anfangs diente es als Knabenalumnat des Löwenberger Realreformgymnasiums.1926 erwarb es die „Schlesische Jungmannschaft“, eine politisch unabhängige Organisation junger Erwachsener. Unter der Bezeichnung „Boberhaus“ wurde es Heimvolkshochschule und widmete sich nun Aufgaben der Völkerverständigung und der Jugenderziehung. Es fanden nationale und internationale Begegnungen statt. 1937 enteignete das nationalsozialistische Regime das „Boberhaus“ und liquidierte diese einmalige Jugendeinrichtung. Das Gebäude wurde danach als Jugendherberge, später als Erholungsheim verwundeter Soldaten und schließlich als Lager für niederländische Zwangsarbeiterinnen benutzt. Im Februar 1945 brannte das markante Bauwerk nieder; nur Terrasse und Keller blieben übrig.

In 1910, Hans Poelzig, the famous architect, who previously redeveloped the town hall of Lwówek, built, for Max Zwiner, a chemist, a six floor building and called it Fichteneck House. It is located at Hirschberger Strasse 10. At first it functioned as a boarding house for the boys from the middle school in Lwówek. In 1926, it was bought by The Silesian Junior Team, a politically independent organization of young adults. The National Folk University was established under the name of Boberhaus, it was devoted to education and breeding of the youth. A lot of local and international meetings were held there. In 1937, the Nazi regime expropriated Boberhaus and closed this unique youth organization. The building was used by Hitlerjugend, it functioned as a youth hostel, later they turned it into a lazaret, then into a hostel for forced labourers from Holland. In 1945, the bounding was damaged, and later demolished. The only parts that left were the terrace and the basements.  

Odpowiedzialność za edukację w liceum ludowym Dom nad Bobrem (niem. Boberhaus) spoczywała na Śląskiej Grupie Młodzieży (niem. Schlesische Jungmannschaft) . Była to grupa ludzi, którzy wcześniej należeli do ruchu młodzieżowego i byli kierowani przez Hansa Dehmela. Swoją edukacyjną pracę wykonali wzorowo. Ponad 40 000 ludzi z Europy wschodniej i południowo – wschodniej uczestniczyło w obozach wolontariackich, kursach, tzw. tygodniach wiejskich, zajęciach fizycznych i artystycznych oraz dyskusjach na aktualne wówczas tematy. Wielu z nich na całe życie zachowało w pamięci „Dom nad Bobrem” w Lwówku Śląskim. Po II wojnie światowej grupa mieszkańców i ich potomków zwanych Boberhäusler, uczestników tych spotkań, prowadziła kampanię na rzecz pojednania pomiędzy Niemcami i Polakami w zjednoczonej Europie, jako Krąg Domu nad Bobrem (niem. Boberhauskreis).

W 1925 r. główną działalnością w Domu nad Bobrem (Boberhaus) było organizowanie ochotniczych obozów pracy. W październiku 1927 r. dzięki sugestii  Helmutha Jamesa von Moltke utworzono „Lwówecką grupę roboczą”. Zadaniem grupy była pomoc w wyjściu z trudnej sytuacji gospodarczej i społecznej dolnośląskich obszarów przemysłowych Wałbrzycha, Nowej Rudy i Kamiennej Góry.

W latach 1928-1930 zorganizowano trzy kilkutygodniowe wolontariackie obozy pracy dla robotników, chłopów i studentów. W tym czasie uczestnicy opracowali warunki poprawy politycznej i społecznej. Plan dnia takiego obozu uwzględniał oprócz prac fizycznych, wykłady i dyskusje. W wolnym czasie organizowano „kolorowe” wieczory ze śpiewem i tańcami oraz przedstawieniami teatralnymi. Obozy pracy w Domu nad Bobrem były wzorem dla wielu podobnych inicjatyw w Niemczech.

Helmuth James Graf von Moltke był także założycielem istniejącej od 1940 roku politycznej grupy oporu, nazywanej póżniej ,,Kręgiem Krzyżowej”. W tym Kręgu powołał on również osiem osób, które poznał w latach 1927 do 1930, w związku ze swoją współpracą z Lwówecką Drużyną Pracy i wolontariackimi obozami pracy w Domu nad Bobrem. Oni wszyscy wyznaczyli sobie za cel pokonywanie granic między klasami, partiami i krajami na demokratycznych zasadach (dokument ,,Zasady dla nowych Niemiec”).

Posiadłość rodziny von Moltke jest dzisiaj ,,Międzynarodowym Domem Spotkań Młodzieży Porozumienia Europejskiego” Fundacji Krzyżowa. Stała wystawa informuje tam o Śląskiej Drużynie Młodzieży i o Domu nad Bobrem oraz o ich współpracy z Helmuthem Jamesem von Moltke w ramach Lwóweckiej Drużyny Pracy. Po wojnie mężczyżni i kobiety związani z Domem nad Bobrem zjednoczyli się w organizacji ,,Boberhauskreis e.V.” Poświęcili się pracy nad porozumieniem między narodami i europejskiej myśli. Dzięki zagranicznym seminariom na temat pomocy rozwojowej młodsze pokolenia z Domu nad Bobrem przejęły pomysł kształcących wyjazdów za granicę.

Die pädagogische Verantwortung der Heimvolkshochschule Boberhaus lag in den Händen der Schlesischen Jungmannschaft, eine aus der Jugendbewegung hervorgegangene Gruppe junger Erwachsener, die von Hans Dehmel geleitet wurde. Sie leisteten eine beispielhafte Bildungsarbeit. Über 40.000 Jugendliche und Erwachsene nahmen teil an freiwilligen Arbeitslagern, Ost- und Südosteuropakollegs, Dorfwochen, körperlichen und künstlerischen Betätigungen, Diskussionen aktueller Themen und an langfristigen Lehrgängen. Viele von ihnen behielten ein Leben lang ihr „Löwenberger Boberhaus“ in guter Erinnerung. Nach Krieg und Flucht setzten sich die Boberhäusler als Boberhauskreis für die Versöhnung zwischen Deutschen und Polen in einem geeinten Europa ein.

Ein besonderer Schwerpunkt des „Boberhauses“ waren die freiwilligen Arbeitslager, die seit 1925 durchgeführt wurden. Auf Anregung von Helmuth James von Moltke konstituierte sich im Oktober 1927 die „Löwenberger Arbeitsgemeinschaft“, um den niederschlesischen Industriegebieten Waldenburg, Neurode und Landeshut aus ihrer wirtschaftlichen und sozialen Not herauszuhelfen.

Von 1928 bis 1930 fanden drei freiwillige Arbeitslager statt, auf denen Arbeiter, Bauern und Studenten politische und soziale Verbesserungen erarbeiteten. Der Tagesplan der mehrwöchigen Arbeitslager umfasste neben körperlicher Arbeit Vorlesungen, Diskussionen und „bunte Abende“ mit Gesang, Theaterspiel und Kreistanz. Diese Arbeitslager im Boberhaus dienten als Vorbild für zahlreiche ähnliche Initiativen in ganz Deutschland.

Helmuth James Graf von Moltke war auch Gründer der seit 1940 bestehenden politischen Widerstandsgruppe, die später „Kreisauer Kreis“ genannt wurde. In diesen Kreis berief er auch acht Personen, die er in den Jahren 1927 bis 1930 bei seiner Mitarbeit in der Löwenberger Arbeitsgemeinschaft und in den freiwilligen Arbeitslagern des Boberhauses kennengelernt hatte. Sie alle vereinte das Ziel, die Grenzen zwischen Klassen, Parteien und Ländern in demokratischer Weise zu überwinden ( Dokument ,,Grundsätze für ein neues Deutschland”).

Das Gut der Familie von Moltke ist heute die „Internationale Jugendbegegnungsstätte für Europäische Verständigung“ der Stiftung Kreisau. Dort informiert eine Dauerausstellung über die Schlesische Jungmannschaft und das Boberhaus sowie deren Zusammenarbeit mit Helmuth James von Moltke im Rahmen der Löwenberger Arbeitsgemeinschaft. Nach dem Krieg schlossen sich Männer und Frauen aus dem Trägerkreis des Boberhauses im „Boberhauskreis e.V.“ zusammen. Sie widmeten sich der Völkerverständigung und dem europäischen Gedanken. Mit Auslandsseminaren zum Studium von Entwicklungshilfe griff die jüngere Boberhaus-Generation die Idee der Auslandsfahrten auf.

The Silesian Youth Group (german: Schlesische Jungmannschaft) was responsible for education at Boberhouse Folk High School. It was a group of people who previously hab been members of  a youth organization under the supervision of Hans Dehmel. Their educational work was of superior quality. Over 40 000 people from Eastern and South-Eastern Europe took part in voluntary service camps, courses, so called folk weeks, physical activities, artistic workshops and debates concerning topics that were popular back then. The image of  „Boberhaus” stayed in memory of many people for their whole life. After the Second World War a group of citizens and their descendants called Boberhäuslers, the participants of the above mentioned meetings, campaigned for reconciliation between the Germans and the Poles in the united Europe, they operated under the name of The Boberhaus Circle (german: Boberhauskreis).

In 1925, the main task of Boberhaus was to establish voluntary labour camps. In October 1927, at the suggestion of Helmuth James von Moltke, „Lwówek’s Working Group” was formed. The task of the group was to help to overcome a difficult economic and social situation of Wałbrzych, Nowa Ruda and Kamienna Góra industrial areas in Lower Silesia.                                                                   

Between 1928 and 1930, three volunteer labour camps for workers, peasants and students were formed. During this time, their members came up with a political and social development plan.

Their schedule included not only manual labor, but also lectures and discussions. In their leisure time, they  so called „colorful” evenings with singing, dancing, and theatre performances. The labour camps at Boberhouse became an ideal for many similar organizations in Germany.

In 1940 Helmuth James Graf von Moltke founded a political resistance movement later referred to as The Kreisau Circle. He also established an internal group of eight people he had met between 1927 and 1930 while cooperating with The Lwowek Labor Team (Lwówecka Drużyna Pracy) and the labour camp in Boberhouse. Their aim was to blur the boundaries between social classes, political parties, countries and to do it with respect to the democratic rules (document: Rules for New Germany).

Now The property of von Moltke family serves as the headquarters of The International Youth Meeting Centre, which is a part of the Krzyżowa Foundation for Mutual Understanding in Europe. The permanent exhibition presents the information about The Silesian Youth Group, Boberhouse and their cooperation with Helmuth James Graf von Moltke within the framework of The Lwowek Labor Team. After the War men and women from Boberhouse united under the name of Boberhauskreis e.V. They devoted their effort to working toward mutual understanding between the European Nations. Thanks to a series of seminars concerning the concept of development aid, younger generations adopted the idea of going abroad for educational purposes.

Pamiątki, które ocalały – Galeria
– Galerie