Lwówecki epizod pruskiego feldmarszałka

Hrabia August – Wilhelm Neidhardt von Gneisenau był bez wątpienia czołową osobistością życia politycznego Prus w pierwszej połowie XIX wieku. Ten wybitny reorganizator i feldmarszałek armii pruskiej, bohater wojen napoleońskich oraz bliski współpracownik Gebharda Leberechta von Blüchera, przyszedł na świat w 1760 roku w Saksonii, w miejscowości Schildau koło Torgau.

Jego ojciec August Wilhelm Neidhardt był porucznikiem artylerii saskiej. August Wilhelm junior nauki pobierał najpierw w szkole jezuickiej w Würzburgu, a następnie na uniwersytecie w Erfurcie, gdzie studiował filozofię oraz matematykę. Pod koniec lat 70. XVIII wieku zaciągnął się do stacjonującego w Erfurcie austriackiego regimentu huzarów „Graf Wurmser”, a następnie w 1780 roku do oddziałów margrabiego Ansbach- Bayeruth. W latach 1782 – 1783 roku młody oficer walczył po stronie brytyjskiej w wojnie o niepodległość USA. W 1785 lub 1786 roku rozpoczął służbę w armii pruskiej. Pierwszym jego przydziałem był garnizon w Lwówku Śląskim, który właśnie został ustanowiony miastem garnizonowym. Wiązało się to oczywiście z szeregiem inwestycji. Jesienią 1787 roku oddano do użytku budynek koszarowy, w którym zakwaterowano pierwszych żołnierzy. Porucznik Gneisenau nigdy nie mieszkał w lwóweckich koszarach. Od samego początku służby, podobnie jak inni oficerowie lwóweckiego garnizonu, mieszkał na kwaterze w mieście. Najmował ją w kamienicy numer 48 po północnej stronie Górnego Rynku. Nie zachowało się do dziś wiele informacji dotyczących tego epizodu z jego życia. Późniejszy feldmarszałek wiódł skromne życie. Czas spędzał na służbie garnizonowej oraz ćwiczeniach żołnierskich. Zgłębiał arkany sztuki militarnej i pracy sztabowej. W 1795 roku Gneisenau uzyskał awans i został przeniesiony do Jawora, gdzie objął dowództwo kompanii w batalionie fizylierów pułkownika von Nordecka.

W Lwówku Śląskim do 1945 roku zachowało się kilka pamiątek upamiętniających pobyt Gneisenaua. Kamienica, gdzie mieszkał była atrakcją turystyczną oraz motywem przewodnim lwóweckich pocztówek. W oficynie budynku funkcjonowała popularna kawiarnia zwane „Kaffee Gneisenau”. W późniejszym okresie mieszkańcy miasta ufundowali też specjalną tablicę poświęconą jego krótkiemu epizodowi w tym mieście, którą wmurowano w elewację tej kamienicy. Zarówno tablica jak i budynek nie zachowały się do naszych czasów.

Warto jeszcze odnotować, że kiedy był już u szczytu kariery, feldmarszałek von Gneisenau, będąc przejazdem we Lwówku Śląskim, zatrzymał się tu i odwiedził gospodynię, u której najmował kwaterę w latach młodości.

oprac. Maciej Szczerepa

Nieistniejący budynek w którym mieszkał Gneisenau – pocztówka z 1929 r., zdjęcie budynku z lat 50-tych ub. wieku-  ze zbiorów Bolesława Kowalskiego
Foto: portret – August Wilhelm Anton Neidhardt von Gneisenau, https://pl.wikipedia.org/
Foto obraz wyróżniający: Pruskie wojsko, Robert Zawadzki

Bibliografia:
1.Braniewski Eugeniusz, Primke Robert, Szczerepa Maciej, Wojenne epizody Dolnego Śląska, Kraków 2010
2.Olczak Mariusz, Lwówek Śląski i okolice. Przewodnik historyczny, Warszawa 2000
3.Pacak Piotr, Jaworskie służby kapitana von Gneisenau, [w:] http://nowagj.pl/archiwum
4.Szczerepa Maciej, Gneisenau we Lwówku Śląskim, [w:] Sudety nr 2, 2010